شنبه، 14 فروردین و اول مهر، روزهای آشنایی برای ما ایرانی ها هستند. همان روزهایی که هیچ کس دوست ندارد سر برسند! البته نه فقط ما ایرانی ها، تقریبا همه ی افراد در کشورهای مختلف جهان، از روز اول هفته، آغاز سال تحصیلی و پایان ایام تعطیلات می نالند! مشکل اصلی این روزها نیستند بلکه، مشکل افسردگی بعد از تعطیلات است که به دلیل بازگشت سریع به روال عادی زندگی به سراغ عادی ما می آید. فرقی نمی کند تعطیلات به اندازه ی تعطیلات آخر هفته کوتاه باشد یا مانند تعطیلات نوروز و تعطیلات تابستان، هفته ها و ماه ها طول بکشد؛ باز هم پس از پایان تعطیلات، حس غم و اندوه خواهید داشت. مخصوصا اگر مسافرت رفته باشید؛ هنوز چمدان را باز نکرده احساس می کنید محیط خانه سنگین است و حس و حال هیچ کاری را ندارید. افسردگی بعد از تعطیلات کاملا طبیعی است؛ یعنی فکر نکنید احساسی غیر عادی است که فقط برای شما اتفاق می افتد و حتما مشکلی دارید که این طور است. با این حال اگر به علت های ایجاد این احساس، خوب توجه کنید؛ می توانید خیلی زود از آن رها شوید و شاید زندگی کاملا جدیدی برای خودتان دست و پا کنید.
دلیل افسردگی بعد از تعطیلات چیست؟
به طور کلی تعطیلات برای سلامت روح و روان ما مفید است. در تعطیلات است که ما فرصت می کنیم؛ فعالیت هایی را انجام بدهیم که در روزهای عادی شرایطش را نداریم. جاهایی برویم که قبلا نرفته ایم یا دوست داریم دوباره برویم. تعطیلات فرصتی است که بتوانیم خودمان را پیدا کنیم و دنیای اطرافمان را کشف کنیم. ما در روال عادی روزمرگی، هرگز به آن ها توجه نمی کنیم. البته قرار نیست تعطیلات هزینه ی بیشتر از درآمدمان روی دست ما بگذارد و یا خیلی طولانی باشد. فقط باید به ذهن و بدنمان که نیاز به استراحت دارند و باید کمتر درگیر مشغله های روزانه باشند؛ برسیم.
پژوهشی طولانی مدت روی زنان شاغل نشان داد 10 روز مرخصی با حقوق می تواند تا 29 درصد خطر افسردگی را در آنها کاهش دهد. تحقیقات گوناگون نشان داده اند تعطیلات استرس را کاهش می دهند و روحیه انسان را تقویت می کند.
با این حال چیزی که شگفت آور است و پژوهشگران را به حیرت وا داشته استاین است که، چرا این همه شادی و خوشحالی که در تعطیلات به ما دست می دهد؛ دوام ندارد و زمانی که تعطیلات به پایان می رسند؛ در عرض چند روز، همان سطح اولیه ی خوشحالی که از قبل داشتیم بر می گردد. اگر قرار است پس از آن که روال عادی زندگی را که از سر می گیریم و همه ی آن حس خوب و روحیه ی بالا از بین برود؛ پس تعطیلات به چه کار ما می آید؟ و هدر دادن وقت و پول نیست؟
نه نیست! پژوهشگران می گویند این سوال مانند این است که بگوییم؛ چرا باید بخوابیم وقتی دوباره خسته می شویم. یا چرا زندگی می کنیم وقتی قرار است بمیریم. بنابراین ما باید بتوانیم این حس ناخوشایند را که بعد از تعطیلات به سراغمان می آید؛ کنترل کنیم.
چطور از افسردگی بعد از تعطیلات جلوگیری کنیم؟
معمولا ناراحتی بعد از تعطیلات یک روزه یا آخر هفته ها، به دلیل تکرار در فواصل کوتاه( چون هر هفته این تعطیلات را داریم) چندان دوام ندارد و به غم شدید و افسردگی تبدیل نمی شود. بیشترین موارد افسردگی بعد از تعطیلات، مربوط به چند روز می باشد. مخصوصا اگر مسافرتی هم در کار باشد شرایط بدتر است. برای مقابله با این مشکل، یک سری مواردی هستند که از بروز این حس جلوگیری می کنند و در واقع، نوعی اقدامات پیشگیرانه محسوب می شوند.
1. قبل از شروع تعطیلات خانه را مرتب کنید
قبل از شروع تعطیلات مخصوصا وقتی که سفر می روید، چون خوشحالید و ذوق دارید، با خودتان فکر می کنید " بعد از اینکه برگشتم مرتبشون می کنم" این جمله اشتباه است! همیشه بهتر است از قبل،این کار را انجام دهید؛ تا بعد از اینکه برگشتید وحشت زده نشوید. هم از این بابت که خسته اید و مسلما نیاز به استراحت دارید و هم اینکه بعد از چند روز خوش گذرانی و دور ماندن از محیط خانه، مواجه شدن با محیطی ریخت و پاش مسلما حالتان را می گیرد. باید کاری کنید که زمانی که وارد خانه می شوید حس خوبی داشته باشید. به طور کلی، هیچ چیز بیشتر از محیطی شلوغ و به هم ریخته آدم را افسرده نمی کند. اگر دقت کرده باشید؛ بعضی مواقع نمی دانید که چرا حال روحیتان خوب نیست ولی شاید ممکن است دور و برتان بهم ریخته باشد و شما متوجه این نباشید.
2. از یک روز تا یک هفته به خودتان فرصت بدهید
بالاخره تعطیلات تمام می شود. بنابراین برای بازگشت به روال عادی زندگی باید زمان کافی به خودتان اختصاص بدهید. به یک باره در زندگی روزمره شیرجه نزنید. با این کار، افسردگی زودتر از آنچه باید می آید و دیرتر از آنچه باید می رود. بعد از بازگشت کارهای زیادی است که باید انجام دهید و اگر وقتی برای آن تعیین نکرده باشید، کارهایی مانند شغل و یا تحصیلتان، روی هم انبار می شوند و به شما استرس وارد می کنند. اگر به سفر رفته اید، طوری برنامه ریزی کنید که یک روز زودتر برگردید و به دقیقه ی 90 موکول نکنید. این یک روز را برای کارهای غیر منتظره ای که در نبود شما پیش آمده است یا کارهایی مانند خرید برای خانه، باز کردن چمدان، قرار دادن وسایل سر جایشان و لباس هایی که باید شسته شوند؛ اختصاص دهید. اگر دو هفته و یا بیش تر از خانه دور بوده اید؛ یک هفته به خودتان زمان بدهید. در این مدت کارها را با روندی آهسته پیش ببرید تا به روال عادی بر گردید.
3. برای بعد از تعطیلات برنامه ای بریزید تا مشتاق بازگشت باشید
برای بعد از بازگشت از سفر برنامه ای داشته باشید که حس خوبی را که در سفر تجربه کردید؛ ادامه یابد. برای مثال، قرار ملاقاتی با یک دوست، یا کسی که خیلی دوسش دارید را به منزلتان دعوت کنید و یا با خانواده برنامه ای برای ناهار بیرون از خانه را بچینید. این سرگرمی ها به شما یادآوری می کند که قرار نیست اگر تعطیلات تمام شده است؛ سرگرمی و استراحت هم به پایان برسد.
4. خاطرات سفر یا تعطیلات را ثبت و سامان دهی کنید
خاطرات خوب باید ثبت شوند، وگرنه محو خواهند شد. زیرا هیچ حافظه ای به اندازه ی قلم ماندگار نیست. می توانید خاطرات خود را در دفترچه ای ثبت کنید و یا با گرفتن عکس آن ها را برای همیشه داشته باشید. ثبت خاطرات خوب باعث آرامش خاطر شما می شود و حس شادی را تقویت می کند و برای روحیه تان عالی است.
5. در تعطیلات زمان هایی را برای آرامش صرف کنید
بسیاری از ما در تعطیلات، یک دقیقه هم آرام نمی گیریم و دوست داریم حداکثر استفاده را از زمان ببریم. با این حال حتما باید زمانی را به آرامش و ریلکس کردن اختصاص بدهیم. سعی کنید در تعطیلات و مخصوصا اگر در سفر هستید؛ حتما گاهی به جاهای دنج سر بزنید و یا مدتی را در سکوت و آرامش بگذرانید. چشم هایتان را ببندید و چند نفس عمیق داشته باشید؛ این کار باعث می شود حس و حال خوبتان را برای مدت طولانی تری حفظ کنید.
6. سبک زندگی تان را اصلاح کنید
بسیاری از ما عادت داریم در تعطیلات کمی افراط کنیم؛ و یک سری از عادات رژیم غذایی مان را موقتا کنار بگذاریم و پرخوری کنیم. از همه بدتر تنظیم خواب ما به هم می خورد. شب نشینی ها و دور همی هایی که تا دیر وقت طول می کشند؛ روال خوابمان را تغییر می دهند؛ همه ی این ها باعث افسردگی بعد از تعطیلات می شوند. برای اینکه از لحظ جسمی و روحی بهتر شوید؛ تلاش کنید دوباره به سبک غذایی خود برگردید؛ مقدار زیادی آب بنوشید و دوباره روال و روتین خوبتان را از سر بگیرید.
7. بیشتر به طبیعت بروید
تحقیقات نشان داده اند؛ بیشتر افراد 90 درصد از کل عمر خود را در داخل ساختمان ها می گذرانند. وقتی زمانی هر چند کوتاه را در طبیعت سپری می کنیم؛ روحیه ی بهتری داریم؛ سطح استرس کاهش می یابد؛ بهتر می خوابیم و سلامت جسمی ما تقویت می شود.
8. ارتباط محیط خانه را با فضای بیرون بیشتر کنید
بسیاری از مزایای طبیعت برای سلامتی، از طریق حواس پنج گانه به ما می رسند. پژوهشگران دریافتند که افراد با دیدن، شنیدن و بوییدن و حتی چشیدن عناصر طبیعی، مزایای آن ها را به دست می آورند. پنجره ها را باز کنید و به صدای پرندگان گوش دهید. گل های طبیعی در گلدان بگذارید و یا اگر امکانات دارید حتما باغچه در حیاط داشته باشید و گیاه بکارید. در آپارتمان هم می توان گیاه های زیادی در گلدان کاشت. این کارها فضای خانه را جذاب تر و شما را سرزنده تر می کند.
محل زندگی تان را تمیز و مرتب نگه دارید؛ زیرا حس بد به هم ریختگی روحیه تان را تحت تاثیر قرار می دهد. نگران نباشید؛ اصلا قرار نیست کار خاصی انجام دهید و یا خانه تکانی کنید. تغییراتی بسیار کوچک ایجاد کنید که به هم ریختگی محیط از بین برود.
9. فعالیت جدیدی را در روال روزانه تان قرار دهید
یکی از دلایل مهم افسردگی بعد از تعطیلات، بازگشت به روال روزمرگی است. چون همه چیز و تمام کارها تکراری اند. شما زمانی را در تعطیلات و سفر بوده اید؛ و بعد از بازگشت، این سبک زندگی به یکباره متوقف شده است. حداقل یک تغییر کوچک در این روال می تواند حس افسردگی را از شما دور کند. داشتن هدف و ایکیگای به شما کمک می کند که حس پوچی و افسردگی در شما کاهش یابد.
10. سپاسگزاری و مراقبه را تمرین کنید
تعطیلات فرصت مناسبی برای تمرکز روی سپاسگزاری و تمرین افکار مثبت است که می تواند به ما در انتقال احساسات و بهبود رفتارمان کمک کند. این کار به همان اندازه که کمکمان می کند از واقعیت های روزمره دور شویم؛ همان قدر هم بهمان فرصت می دهد؛ درباره ی زندگی مان تامل کنیم و قدر دان فرصت هایی که داریم؛ باشیم.
11. درباره ی تعطیلات و سفرهای آینده تحقیق کنید
خواه تعطیلات کوتاه مدت داشته اید و یا بلند مدت، خواه در خانه مانده اید و یا به سفر رفته اید، پس از پایان تعطیلات، در زمان های بیکاری درباره ی تعطیلات و یا سفر بعدی تحقیق کنید. این کار باعث می شود حس خوبی داشته باشید و افسردگی تان را کاهش می دهد. اصلا به حساب بانکی خالی و یا هزار اما و اگر، فکر نکنید و اجازه ندهید این افکار شما را دل سرد کنند. با این کار حالتان بهتر می شود و چیزی هم از دست نداده اید؛ بلکه دانشتان را نسبت به جهان افزایش داده اید.
اگر افسردگی بعد از تعطیلات طولانی شد چه کنیم؟
اگر روزها گذشته است و هنوز حس افسردگی و بی حالی در شما ادامه دارد؛ بهتر است با درمانگر صحبت کنید . این یه شما کمک می کند که در عرض چند روز دوباره خود را با شرایط وفق دهید؛ اما گاهی ممکن است درمانگر متوجه شود که این احساسات در نتیجه ی مشکلی بزرگ تر مانند، نارضایتی از شغل و یا فشاری که از جانب مسئولیت های زندگی حس می کنید ایجاد شده اند و افسردگی بعد از تعطیلات، به بروز آن ها کمک کرده است.
